ርእሰ ዓንቀጽ ሰዲህኤ

እዚ ዘለናዮ ዘመን ዓለምና ሳላ ዘመናዊ ስልጣነ መራኸቢ ናብ ንእሽቶ ቁሸት ኣብ ዝተቐየረትሉ ደረጃ በጺሓ ኣላ። እዚ ምዕባለ’ዚ ውጽኢት ብዙሕ ጥበባት፡ ውህሉል ተመኩሮታትን ምርምራትን ስለ ዝኾነ፡ ኣተሓሕዛ ተጸቢቕካሉ ግደኡ ኣውንታን ዕቤትን እዩ። ማዕሪኡ ክትስጉም ተዘይክኢልካ ግና፡ ናብ ዕንወትን ውድቀት ክወስደካ እቲ ዕድል ሰፊሕ  እዩ። ነዚ ክውንነታዊ ምጽልላው ክሒዶም፡ ብጉልባብ “ነብሰ ምርኮሳ” ገዝኦም ዓጽዮም ብብሕትውና ክዓብዩ ዝሕልኑ ወገናት ኣብ ከመይ ደረጃ ከም ዘለዉ ናይ ህግደፍ ንጹል ኣተሃላልዋ ብኣብነት ዝጥቀስ እዩ።

ነዚ ንዓለምና ናብ ቁሸትነት ዝቐየረ ምዕባለ ተኸቲሉ ኣብ ሕድሕድ ሃገራት ቀጻሊ ኣሉታዊ ኮነ ኣውንታዊ ምጽልላው ኣሎ። እቲ ነቲ ኣሉታ ንምውጋድ ዝግበር ቃልሲ እውን ብኽንድኡ ደረጃ ተጸላላዊ ኮይኑ ኣሎ። ሕማቕ ይኹን ጽቡቕ ኣብ ሓደ ሃገር ጥራይ ተደሪቱ ኣብ ዘይተርፈሉ ደረጃ ምዕባለ ኢና ዘለና። እቲ ቀደም ወለድና “እንተ ክትድቅስ’ሞ ጐረቤትካ ይደቅስ” ዝብልዎ ዝነበሩ ምስላ፡ ሎሚ ብዘመናዊ ስልጣነን ዲፕሎማሲያዊ ምድግጋፍን ተረጋጊጹ እዩ። ስለዚ ደለይቲ ሰላም፡ እታ ዝብህግዋ ሰላም ንምዕቃብ ኣብ ሃሃገሮም ጥራይ ተደሪቶም ማዕጾ ዓጽዮም ዝገብርዎ ቃልሲ እኹል ኣይኮነን። ኣብ ሃገርካ ክትቀስን፡ እቲ ኣብ ከባቢኻ ዘሎ ተላባዒ ህውከት ኣባኻ ከይበጸሐ ክትገትኦ ናይ ግድን እዩ። ንሱ ጥራይ ዘይኮነ ብፍላይ ከም ትካላት ሕቡራት ሃገራት ዝኣመሰሉ ዓለም ለኻዊ ኣካላት ኣብ ሓደ ከባቢ ጸገም ከጋጥም እንከሎ በቲ የድምዕ’ዩ ዝበልኦ ኣገባብ ዓገብ ናይ ምባል፡ ሓደሓደ ግዜ’ውን ጣልቃ ናይ ምእታው ሓላፍነት ኣለወን። ኣብ ፈቐድኡ ሃገራት ዓቀብቲ ሰላም፡ ፖለቲካዊ ተዓዘብትን መርመርቲ ኮምሽናትን ዘቑማ’ውን ካብዚ ሓላፍነት’ዚ ብምብጋስ እዩ። ከምቲ “ኢድ ሸናሒት ጸናሒት” ዝበሃል እዘን ኣካላት ኣብቲ ጸገምካ ክሳተፋ፡ ንመትክላተን ከተኽብር ግድን እዩ። ከምዚ ናይ በዓል ህግደፍ ዘይዘራእካዮ ክትዓጽድ ምግዓር ግና ቦታ የብሉን።

ናይ ሓደ ሃገር ዜጋታት ከምዚ ንዓና ንኤርትራውያን ወሪዱና ዘሎ ጸገም ከጋጥሞም እንከሎ፡ ዓብዒበምዎ ስቕ ዝብሉ ዘይኮነስ ሕብረተሰብ ዓለም ክፈልጠሎምን ክሕግዞምን ከእውዩ ናይ ግድን እዩ። እዚ ስምዕታ ካብ ሕመቕ ዘይኮነስ፡ ካብቲ ናይ ዓለምና ተጸላላውነትን ምትሕግጋዝን ዝነቅል እዩ። ዜጋታት ሓንቲ ሃገር እዚ መልእኽቲ ናብ ሕብረተሰብ ዓለም ብዝተፈላለዩ ኣገባባት ዘመሓላልፍዎ ኮይኑ፡ ናይ ሓባር ሰልፊ ሓደ ካብኡ እዩ። ንኣብነት ኣብዚ ቀረባ ግዜ ኣብ ጀነቫ ዝተኻየደ ሰልፊ ኤርትራውያን ቀንዲ ዕላምኡ ንሱ እዩ። እንተኾነ ሰልፍታት ሰለ ተሰለፍካ ጥራይ ኣብ ፍረ ዝበጽሑ ኣይኮኑን። እቲ ንምስላፍ ዘምርሕዎ ጭረሖን መሰረታዊ ሓሳብን ርትዓዊ ክኸውን ብቐጻሊ ግብራዊ ስጉምታት ክስነን ናይ ግድን’ዩ። ንኣብነት ኣብ ጀነቫ እንተኬድና ኤርትራውያን ደለይቲ ፍትሒ ዘካየድዎ ሰልፊ ኣንጻር ውጽዓ፡ በደል፡ ብኩራት ፍትሕን ሰናይ ህዝባዊ ምምሕዳርን ዘተኮረ ስለ ዝነበረ ቅኑዕ እዩ። ብኣንጻሩ ደገፍቲ ህግደፍ ዘካየድዎ ሰልፊ ግፍዒ፡ ዓመጽ፡ በደል ዘይፍትሓውነትን ጸረ ህዝብነትን ሱር ሰዲዶም ክቕጽሉ ዝጠልብ ስለ ዝነበረ ቅቡል ኣይኮነን።

ዜጋታት ሓንቲ ሃገር ንኣብነት ኤርትራውያን፡ ብዝተፈላለየ ኣገባባት ኣብ ዓለምለኻዊ ኣደባባያት ክስለፉ እንከለዉ ወይ ናብ ዝምልከቶም ኣካላት መዘክራት ከቕርቡ እንከለዉ፡ “ ንጉዳይና ንሕና ስለ ዘይከኣልናዮ ንስኻትኩም ፈጽሙልና” ካብ ዝብል ተጸባዪ መንፈስ ዘይኮነስ፡ “እቶም ወሰንቲ ሰብ ጉዳይ ንሕና ኢና። እዚ ወሪዱና ዘሎ ጸገም ግና ተሓጋጊዝና ተዘየቕሂምናዮ ጽባሕውን ካባና ፈሲሱ ካልእ ከባቢ’ውን ክልክም ይኽእል እዩ እሞ፡ እቲ ንሕና ዘይከኣልናዮ ኣብ ምምላእ ተሓጋገዙና” ካብ ዝብል ናይ ምትሕብባር መንፈስ ዝነቅል እዩ። እቲ ብኤርትራውያን ሓይልታት ለውጢ ዝኸውን ዘሎ’ውን ከምኡ እዩ። ብእምንቶን መደብ ዕዮን ሰደህኤ ብሰልፊ ሓሳብካ ምግላጽ ሓደ ካብ መርኣያታት ደሞክራሲ ስለ ዝኾነ ኣብ መጻኢት ደሞክራስያዊ ኤርትራ’ውን ክቕጽል’ዩ። እቲ ሓቂ እዚ ክነሱ ውሱናት ድገፍቲ ጉጅለ ህግደፍ፡ ነቲ ከም መመላእታ’ቲ ናትና ወሳኒ ጸዓትና ዘካየድናዮ ዓለምለኻዊ  ሰልፊ ዘይመልክዑ ክትሕዝዎ ንሰምዕን ነንብብን ኣለና። ጉዳይና ናብ ዓለማዊ መድረኽ ይቕረብ እንተበልናስ ያኢ ሃገራዊ ክድዓት ይብልዎ። መራሕቲ ህግደፍ ክንድቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ዝፈጸምዎ ገበን ይቀጽዑ እንተበልና ከኣ ልኡላውነትካ ኣሕሊፍካ ምስ ምሃብ የዛምድዎ። ናይዚ ኩሉ ድምር ኣበሃህላኦም ትርጉም ህግደፍ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ድላዩ እንተገበረ ስቕ ኢልኩም ርኣይዎ ዝብል ሸፋጢ መልእኽቲ ንምትሕልላፍ እዩ።  ንዓና ደለይቲ ለውጢ ከኣ፡ ንምውጋዱ እንዳተቓለስናስ “ንመን ፈቲኹም ንመን ክትጸልኡ ከም ዝግበኣኩም ህግደፍ ይምረጸልኩም” ዝመንፈሱ መልእኽቲ እዩ ዝንገረና ዘሎ። ምእንቲ ሓቂ ንዛረብ እንተ ኢልና እምበኣር እቲ ክድዓት ኣብ ልዕሊ ህዝብን ሃገርን ኤርትራናስ ኢደ-በይዛ ጉጅለ ህግደፍ ምዃን እዩ።

ሎሚ ኣብ ኤርትራዊ ፖለቲካዊ መድረኽ፡ ንኽልቲኡ ወገናት ንደገፍቲ ህግደፍን ተቓወምትን ዝነቕፉን ዝግስጡን ናጻ መሲሎም ዝቀላቐሉ ጉሒላታት ንዕዘብ ኣለና። ንዝተወሰነ ርሕቀት ደድሕሪኦም ተሲዕብካዮም ግና መወድቐኦም ኣብ  እንዳ ህገደፍ እዩ። ብቐሊሉ ነቲ ንህግደፍ ካብቲ ተሓቢእዎ ዝነበረ ዓማጺ በዓቲ ኣውጺኡ ኣብ ቅድሚ ኣደባባይ ዓለም ጠጠው ዘበለ ጸብጻብ መርማሪት ኮሚሽን ዘይመልክዑ ይህቡ። ንመራሕቲ ህግደፍ ኣብቲ ተመጣጣኒ መቕጻዕቲ ዝቕጽዕሉ መገባእያ ይቕረቡ ንዝብል መጸዋዕታ ድማ ጉዳይካ ንኻልኦት ኣሕሊፍካ ከም ምሃብ ይገልጽዎ። ንሰልፊ ጀነቫ ድማ ንሉኡላዊት ኤርትራ ከም ዝህድድ ገይሮም ይቐርጽዎ። እዚ ግና ኩሉ ብጉጅለ ህግደፍ ብውሕሉል ኣገባብ ዝተዋህበ ሕቡእ ዕዮ ገዛ ምዃኑ ከይንዝንግዕ ሓደራ። እቲ ዘይኤርትራዊ ወገናት ኣብ ጉዳይና ዘበርክትዎ ግደ ኣለዎ፡ ግና ንግደ ኤርትራውያን ዝትክእ ከምዘይኮነ ብዓንተቦ እንግንዘቦ እዩ። 

 ንኹሉ ወጽዓ ንምምሓውን ፍትሒ ንምንጋስን ዝቃለስ ኤርትራዊ ብዘይ-ሓደ ጎደል ዝምልከት እዋናዊ ጉዳይ፦ ኩልኹም ብዝተፈላለየ ማዕከናት ዜናን፣ ማሕበራዊ መድያን ክትሰምዕዎ ከምዝጸናሕኩምን ዘለኹምን፣ ህዝብና ካብቲ ኣራዊታዊ ስርዓት ህግድፍ  ህይወቱ ንምድሓን ፣ነቲ ካብ መቕዘፍቲ ተኲስካ -ቅተል ዝብል   ጭከና ህግድፍ ድሕሪ  ምምላጥ፣ ኣብ ዝተፈላለዩ ቦታታት ዘጋጥምዎ ናይ ህይወትን ሰብኣዊ ክብርን  ሓደጋታት ኣዝዮም ብዙሓትን ካብ ነንሕድሕዶም ዝኽፍኡ ኣስካሕካሕትን ምኳኖም ንሕና ዘይኮነስ  ዳርጋ ንምሉእ ዓለም ዘስደመ  ፍጻሜታት ንዕዘበሉ ዘለና መዋእል ስለዝኾነ ምዝርዛሮም ዘድሊ ኣይመስለንን።

ነዚ ኹሉ ጠንቂ ስርዓት ህግድፍ ምኻኑ'ውን ፣ኣብ መወዳእታ ናይ ዝሓለፈ ውርሒ ብፍሉይ  ንጉዳይ ሽግር ህዝብና ንምምርማር  ዝተጋብአ ፣ኮምሽን ገበን ጸረ ሰብኣውነት ሓቅነቱ ድሕሪ ምርግጋጽ፣ ምስ 'ቲ ሓፈሻዊ መምርሒታት  ኣህጉራዊ ሕጊ ከም ዝማማዕ  ድሕሪ ምምዛን፣ብርግጽ ገበን ከምዝተፈጸመ ጥራይ ዘይኮነ፡ክሳብ ብስሩዕ ኣገባብ ካብ ቤት ጽሕፈት ፕረሲደንት ናብ ኩሎም ኣካላት ብዝዝርጋሕ  ኣገባብን ሜላን ምኳኑ እኹል ስነዳት ድሕሪ ምእካብ፣ ኣስማት ፈጸምቱ ብዝርዝር ብዕሹግ ቡስጣ ናብቲ ዝለዓለ ብይን ዝህብ ኣካል ስለዘመሓላለፎ፣ ብዛዕባ ገበናት ተፈጺሞምዶ ኣይተፈጸሙን ብምባል ንካታዓሉ ግዜ ሓሊፉ ጥራይ ዘይኮነስ ብሕጂ ክውሰኽ ዝኽእል ፍጻሜታት ነውርን ገበንን እንተዘይኮይኑ ክጎድልን ክመሓየሽን ዝኽእል ነገር ከምዘየለ ተረጋጊጹ እዩ።

ሱዳን ኣካል ናይቲ መገብኣያ  ብምኳን ዝተዓዘበቶን፡ ብምሉእ  ድምጺ (100%) ተሰማሚዑ ናብቲ  ዝለዓለ ዝምልከቶ ክፍሊ ሕቡራት መንግስታትን ኣካላቱን ንውሳኔ ኣሕሊፍዎን እናተዓዘበ'ድኣ፡ ስለምንታዩ፡ መንግስቲ ሱዳን ብስሩዕ ኣገባብ ነቲ ገበን  ንቦታ ወታሃደራት ህግድፍ ብምትካእ ፡ነቶም ናይ ድሕነቶምን ሰብኣዊ ክብሮምን ሕጋዊ ተሓታቲ ክኸውን ዝግበኦ ወገናትና ፣ነቲ ዓለም ዝወገዞ ተግባራት ክንዲ ዝማሃረሉ ፡ ኣብ ቦታ ስርዓት ኢሳያስ ተመሊሱ ዳግማይ ከተግብሮ መሪጹ? ኢሳያስ ክፈትዎሉ ደኾን ይኸውን ወይስ ኤርትራውያን ዝዘርየሎምን ዘእውየሎምን የለን ብዝብል። ወይስ እተን ብስም ህዝቢ ክዛረባ ዝኽእላ ገለ ፖለቲካዊ ውድባት'ውን እንተኾነ፣ ኣብ ርእሲ'ቲ ዝጸንሐን ተራ ዘይብሉ ህላዌአን ደንዲንወን እዩ።

እንባኣርከስ  ከም ህዝብን ደለይቲ ፍትሕን መጠን ፣ዓቕምናን ሕልናናን ልዕሊ'ቲ ኩሎም መለኽትን ገበነኛታትን ዝውንንዎ ዓቕሚ ብረትን ቁጽሪ ወታሃደራትን ክኸውን ከምዝኽእል ኣብ ካልእ ከይከድና ካብዚ ኣብ ጀነቫ ዝቐነየ ሓይሊ ህዝባዊ ማዕበል ኣይካኣለን'ዩ ክትብል ይገብረካ።  እቲ ናይ ነውርን ገበንን ግምታቶም ብዘየገድስ ግን ፣ፖለቲካዊ ውድባት ዲፕሎማስያዊ ጥንቃቐን ዕቃቤታትን ክገብሩ ክንካታዕ ዘይኮነ፡ እዞም ብስሩዕን መንግስታዊ ደረጃን ምስ ሓይልታት ስለያ ህግድፍ ብምውህሃድ፣ ነቲ በብቑሩብ ካብተን ኣብ ጥቓ ዶብ ዝርከባ መደበር ስደተኛታትን ከተማታትን ዝጀመርዎ ምትሕብባር ጭውያን ስለያን ህግድፍ፣ ኣብ ግሉጽን እዉጅን ብሓይልን ብጅምላዊ ግፋን ክሳብ  ካርቱም በጺሑ፣ ድሮ ብኣማኢት ዝቑጸሩ ኣሕዋትናን ኣሓትናን ብኣስገዳድን ግፋን ፣ክቕተሉ ከምዝኽእሉ እናፈለጠን ኮነ ኢሉን ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝብና ኣብ መላእ ኤርትራ ዝግበር ግፍዒ ፡ኣብ መላእ ሱዳን ይትግብሮ ስለዘሎ ! ንሕና ከም ደለይቲ ፍትሕን ህዝብን መጠን ፣ካብ ሰማዕትን መውረይቲ ሕሰምን ህዝብና ካብ ምዃን ወጺና ፣ብኸመይ ዋልታን ድርዕን ህዝብና ኮይና ንምክቶን ነፍሽሎን ግዴታን ሓላፍነትን ኣለና። 

ኣብዚ ከይጠቐስኩዎ ክሓልፍ ዘይደሊ'ውን ፣ ኣብዚ ዓለም ብጉዳይ ጸገም ህዝብና  ተጋቢእሉ ዝቐነየ ገበናት ጸረ ሰብኣውነት ፣ወኪል መንግስቲ ሱዳን ባዕለይ ብዓረብ ክዛረብ ከምዝሰማዕኩዎ፣ ዋላ'ውን እቶም ዝርካቦም  ምስ ስርዓት ኢሳያስ ክደናገጹ ዝፈተኑ ነቲ"ናይ 1997 ቅዋም ንኽትግበር "ክጽውዑ እንከለዉ ፣ ከይሓፈረ ዝበሎ "መንግስቲ ኤርትራ  ሓድሽ ሕጊ ይነድፍ ስለዘሎ ነቲ ሓድሽ ሕጊ ነዲፉ ናብ ህዝቢ ከቕርቦ  ዕድል ይዋሃቦ" ክብልየ ሰሚዐዮን። ስለዚ ስርዓት ሰዳን ፖለቲካዊ ደጋፊ ኢሳያስ ጥራይ ዘይኮነስ ፣ኣብ ስሩዕ ምጽናት ህዝብና ጥርጡር ፣ካብ ኣህጉራዊ ሕጊ ኮነ ሰብኣዊ ርህራሄ ወጻኢ ብዝኾነ ድማ ክቕተሉ ምኻኖም እናፈለጠ ፣ነቶም ካብ ቤት ማእሰርትታትን በረኻታትን ኤርትራ ንኸምልጡ ሓለዋ ኢሳያስ ዘይካኣሎም፣ ብግፋን ቃጻን መልክዕ ንህግድፍ ከረክቦም እንከሎ ፣ክሳብ በቶም ተሓለቕቲ ሰብኣዊ መሰላት ኮነ ናይ ሕጊ ሰብ ሞያ ፣ከም ኣካል ዶብ ሰገር ገበንን ጸረ ሰብኣውነትን ብኣህጉራዊ ሕጊ ክሲ ንምቕራብ ከይተረፈ ክትድህስስዎ ዘለኩም ጉዳይ  ኮይኑ ይስማዓኒ። ንግዚኡ ግን ኣብቲ ቀንዲ ብዘይ ውዓል-ሕደር  ክንገሮ ይግባኣና'ዩ ኢለ ዘተኮርኩሉ ነጥብታት ብምድሃብ ነዞም ዝስዕቡ ሓሳባት ከካፍለኩም ይፈቱ።

1--ብስም ህዝቢ ኤርትራ መንግስቲ ሱዳን ብስሩዕ ኣብ ልዕሊ ወገናትና ዝገብሮ ዘሎ ናይ ታሪኽን ሕግን ግህሰትን ነውርን ፣ናብ ዝምልከቶ ኣህጉራዊ ትካል ክስን ስምዕታን ምቕራብ። 

2- ብኡ መልክዕ ናብ ኩሎም ዝምልከቶም ዞባውን ኣህጉራውን ዓንኬላት ዲፕሎማስን ሰብኣዊ መሰላትን መዘክር ምቕራብን ፣ብስኑድ ህዝባዊ ደገፍ*( petition) ምስናዩን።

3- ንኣብከባቢና ዝርከቡ ሱዳናውያን ሚሲዮናት ዲፕሎማሲ ካብ ብውልቀ ሰብ  ደረጃ ክሳብ ብኮሚኒቲ፣ ብንጹር ምሕባርን ምጥንቃቕን። ክሳብ ሰላማዊ ሰልፍታት’ውን ምክያድ።

እዚ ተግባራት ምክያድ ግዜ ዘይህብን ንጽባሕ ዘይበሃሎን ጉዳይ ኩላትና  ደላይቲ ፍትሒ ኮይኑ፣ ብዘይካቲ እቲ ፍቱንን ኣድማዕን ናብ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰላት  ዝጣበቕን ናይ ሕግን ፖለቲካን ሰብሞያ ክገብርዎ ዝግበኦም ፣ከም ህዝቢ በብዞባና ሽማግለታት ብምምዛዝ ክንብገስ ከምዘለና፡ ከም ኣካል  ናይዚ ሒዝናዮ ዘለና ዕማማት ህዝባዊ ውክልና ንፍትሕን ሰላምን ክንርእዮ ዘለና መድረኻዊ ኣካል ቃልስና ኮይኑ  ይስማዓኒ!!!.

ኣብዚ ዘለናዮ መዋእል ንስለ ንሓውኻን ሓብትኻን ዘይኮነስ ፣ካብ ንሓፈሻዊ ክብርታት ሰብኣዊ መሰል ክሳብ ኣኽላባትን ደማሙን'ውን መሰሎምን ክብሮምን ከይጋሃስ ዝጣበቑ ሰባትን ማሕበራትን እናርኣና ፣ንመሰልን ክብርን ህዝብና ንምውሓስ ዘየማትእ ተበግሶ ብምውሳድ፣ ታሪኽ ክንሰርሕ ወገናትና ይጽውዑና ኣለዉ!!! ጉዳይ ብዙሓት ንውሑዳት ክንዲ ንገድፎ ንሳተፎ ! 

ንፍትሒ ዝጣበቕን ዝቃለስን ወትሩ ክቡር !

ገበነኛን ተዓዛቢ ገበንን ድማ ውትሩ ሕሱር !

ተስፋልደት ኣብርሃ።

15 ሓምለ 2016

ዝኾነ ሰብ ንሃገሩ ስለ ዘፍቅር ከምታ ልዕሊ ኩሉ እትኽበር ኣዲኡ “ወላዲ ሃገራይ” ይብላ። ኤርትራ ድማ ካብዚ ንላዕሊ ከም ኣደ ጥራይ ዘይኮነ ከም ብሌን ዓይኒ ነፍሲ ወከፍ ዜጋኣ ክትፍቀር፡ ክትክበርን ክትሕሎን ናይ ግድን እዩ። ምኽንያቱ ቀሊል እዩ። ኤርትራ ንዓና ብኤውሮጳውያን ዝተኸለለት እሞ ደሓር ኤውሮጳውያን ገዛእቲ ምስ ተሳዕሩ ብቐሊሉ ዝተረከብናያ ናጻ ህያብ ዘይኮነስ፡ ኣዝዩ ነዊሕ ግዜን ክቡር ዋጋን ዝተኸፍላ ስለ ዝኾነት። ኤርትራ ሃገራዊ ግርማን ክብርን ዘልብሳ ኣዝዩ ብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ፡ ተመራጺ ኣቀማጣን ጻዕራምን ጸዋርን. ህዝቢ’ውን ዘለዋ መኮአኛን ዕድለኛን ሃገር እያ።

ኤርትራውያን “ናትና እንብላ፡ ኣፍና መሊእ እንዛረበላን ኣራጢጥና እንረግጸላን ሃገር ክንውንን ብዙሕ ጽዒርናን ተሰዊእናን። ድኻምናን ክሳራናን ከኣ ብዘይ ዋጋ ኣይተረፈን። ልኡላዊት ሃገር ወኒንና። ኣብይ’ዩ ሃገርካ? ክንበሃል እንከለና ኣፍና መሊእና “ኤርትራ” ንምባል በቒዕና። እዚ ኣንጸባራቒ ውጽኢት ቃልስና ኮይኑ፡ ናይ መወዳእታ ሽቶና ከም ዘይኮነ ግና ደጋጊምና ገሊጽናዮ ኢና። እቲ ዝጐደለ፡ ክብሪ ሃገር ሓልዩ፡ ንህዝቢ ኣሰሊፉ፡ ፍትሕን ርትዕን ኣንጊሱ ህዝቢ ናይ ሃገሩ ጸጋን ክብርን ተጠቃሚ ከም ዝኸውን ዝገብር መንግስታዊ ምምሕዳር ኣየጥረናን። እቲ ናይ ሕጂ ቀንዲ ዕዮ ገዛና ከኣ ነዚ በዂሩና ዘሎ ሃጓፍ ምምላእ እዩ። እቲ ንህልዊ ኩነታት ቃልስና ዝያዳ መሪርን ዝተሓላለኸን ገይርዎ ዘሎ ከኣ እቶም ኤርትራ ከም ሃገር ክትዕቀብ ዝበሃግናን ሓደ ኣካላ ኮይና ዝተቓለስናን፡ ኤርትራ ናይ ኩሎም ኤርትራውያንን ፍትሓዊትን ንክትከውን ኣብ ዝግበር ዘሎ ቃልሲ ግና ኣብ ሓደ መስመር ዘይምህላውና እዩ።

ገሌና ኤርትራ ከም ሃገር ልኡላዊትን ንዘለኣለም ነባሪትን እያ። እቲ ዝመርሓ ስርዓት ከም ህግደፍ ዝኣመሰለ ዘይትብህጎ ክኸውን እንከሎ ግና ክቕየርን ክውገድን ናይ ግድን እዩ ንብል። ንሱ ጥራይ ዘይኮነ ስርዓታት ብውሽጢ ማዕረ ባህጊ ህዝቦም  ኮይኖም ኣብ ዘይተረኽብሉ ህሞትን ብግዳም ብዝረኣ ሓፈሻዊ ምዕባለን ዝቕየሩ እምበር ከምዚ ጉጅለ ህግደፍ ከም ቁርዲድ ተላሒግዎ ዘሎ፡ ነበርቲ ኣይኮኑ ዝብል እምነት’ውን ኣለና። ውሑዳት ጉጅለ ህግደፍ ዝቐላሲኦም ኤርትራውያን ብኣንጻሩ “ኤርትራ ብመለኮታዊ ሓይሊ ንህግደፍ ዝተዋህበት እያ” ብዘስምዕ መልክዑ ካብ ህግደፍ ዝተፈልየ ህልውና የብላን። ንሱ ተዘየለ ንሳ እታ ብመስዋእቲ ብዙሓት ኤርትራውያን ጀጋኑ ዝመጸት ኤርትራ ይትህሉን እያ፡ ክሳብ ምባል ይሻድኑ። ስለዚ ካብ ህግደፍ ዝሓሸ ስርዓትን ምምሕዳርን ክንረክብ ኢና ኢልኩም ነዛ ሃገር ከይተጥፍእዋ እንዳበሉ የፈራርሑና እሞ “ንሕና ንሳ ንሳ ድማ ንሕና” ብዝብል ጉልባቡ ዝቐለዐ ቅጥፈት ይድምድሙ። እዚ ኤርትራሲ ናይ ኩሎም ደቃ ዘይኮነስ ናይ ውሱን ጉጅለ እያ እዩ ትርጉሙ። ኣብ ልዕልናን ወሳንነትን ህዝቢ ኤርትራ ዘለዎም ግጉይ መደምደምታ’ውን ካብዚ ዝፍለ ኣይኮነን።

ብናተይ እምንቶ ናይዚ ሕጂ ኣብ ኤርትራ ዘሎ ዶብ ሰጊሩ ንዓለም ዘገረመ ጸገማት፡ ጠንቂ ሓደን ሓደን እቲ ሓላፋይ ግና ክሳብ ዝሓልፍ ህዝቢ ዘሕልፍ ዘሎ ጉጅለ ህግደፍ ጥራይ እዩ። ስርዓት ህግደፍ ተወጊዱ፡ ካብኡ ብመሰረቱን ብባህሪኡን ዝፍለ ኣብዘሓ ዝኣምን፡ ልዕልናን ወሳንነትን ህዝቢ ዝቕበል፡ ኮታ ህዝቢ ናተይ ብዝብሎ ሕገመንግስቲ ተቐይዱ ዝመርሕ መንግስቲ ኣብ ዝሃለወሉ ኩሉ ጸገማት ኤርትራን ህዝባን ክፍታሕ እዩ። እቲ ሓቂ እዚ እንዳሃለወ ገለገለ ወገናት ነቲ ሓቀኛ ምኽንያት ንጐድኒ ገዲፎም፡ ንናጽነትናን ልኡላውነትናን ብጐቦ ዓይኖም እንዳጠመቱ፡ ኤርትራ ከም ብቑጠባ’ውን ነብሳ  ዘይትኽእል ኣምሲሎም ዘቕርቡ እሞ ካልእ ዘይቅዱስ መድሃኒት ክእዙላ ዝደናደኑ ወገናት ንዕዘብ ኢና። ኣብቲ ሓቂ ንምምጻእ ግና ኤርትራ ዳርጋ ኣብ መብዛሕትአን ዝማዕበላ ሃገራት ዘሎ ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ ኣለዋ። ንህዝባ ዝቕልብ እኽሊ ከፍሪ ዝኽእል ልሙዕ መሬት ሕርሻ ኣለዋ። ጻዕራምን ብጽፍሩ ዝነብርን ህዝቢ’ውን ኣለዋ። ብዓይኒ ንግዲ እውን ቀይሕ ባሕራ ዝተዓጥቀት ብዘይምግናን ምችእትን ተበሃጊትን እያ። ድሕሪ እዚ ምውናን እቲ “ብቑጠባ’ውን ነብሳ ኣይትኽእልን እያ” ዝብል ምስምስ እንታይ ኣምጸኦ።

ኣብ ሓደ ቦታ “ምኽርን መግብን ካብ ገዛ፡ ክኸውን እንከሎ ይምረጽ” ዝብል ቁምነገ ኣንቢበ ኣለኹ። እስኪ ነዚ ምስላ ናብ ህልዊ ኩነታትና ነምጸኣዮ። እቶም ብርሑቕ ኮይኖም ብዛዕባ ኤርትራ ዝወራዘዩ፡ ካብ ዘይምፍላጥ ወይ ሕቡእ ኣጀንዳ ካብ ምሓዝ ዝብገሱ ንግደፎም፡ ግና ንተዓዘቦም። ንሕና ደለይቲ ፍትሒ ኤርትራውያን እስከ ነናትና ስራሕ ንስራሕ። ቀንዲ ጠንቂ ጸገምና ግጉይ ኣተሓሕዛ ጉጅለ ህግደፍ ጥራይ ምዃኑ ብግቡእ ነስተማቕሮ። እቲ ዝድህሰስ ሓቂ’ውን ንሱ እዩ። ነዚ ጉጅለ ኣወጊድና ኣብ ክንዳኡ ደሞክራሲያዊ ስርዓት ክሳብ ዝተኸልና መሰረታዊ ጸገምና ከም ዝፍታሕ ከኣ ብፍርቂ ዘይኮነስ ብምሉእ ልብና ንእመን። ንእምነትና ድማ ኣብ ባይታ ብግብሪ ነርእዮ። ድሕሪ እዚ ኤርትራ ብኸምዚ ሕጂ ዘላቶ ቃንዛን እህህን ዘይኮነስ፡ ሃብታም ቅስንትን ኩሉ መሰል ህዝባ ዝተሓለወላን ሃገር ኮይና ክትነብር እያ።

ብቀዳምነት ንሚስተር ማይክ ስሚዝን (Mr. Mike Smith) ብጾቱን ምስጋና ይብጻሓዮም፣ ምእንቲ ምንታይ፣ ነቲ ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ካብ 1991 ጀሚሩ ብጉጅለ ህግደፍ  ዝወርድ ዘሎ ግፍዒ፡ ማእሰርቲ፡ ሞት፡ ስርቅን ፣ዓመጽን ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ፣ .. ወዘተ፣ ንሕብረተሰብ ዓለም ኣውያት  ህዝብና  ከስምዑልና ብምብቅዖም፣ የወሃና ክብል እፈቱ። ጉጅለ ህግደፍ  ኣብ ልዕሊ ዜጋታቱ ብዝፍጽሞ ዘሎ ገበን ኣብ ቅድሚ ፍርዲ ክቐርብ ኣለዎ ዝብል ውሳኔ፣ ንደገፍቲ እቲ ጉጅለ ከም ዓወት ኮይኑ ክርኣዮም እንተ ኾይኑ  ከገርመና የብሉን።

      ውድብ ሕ/ሃ ጉጅለ ህግደፍ ብገበናት ኣንጻር ወዲ ሰብ ክኽሰስ ምውሳኑ ንሕዝቢ ኤርትራ ሓደ እፎይታ ኮይኑ፣ ቀጻልን ዕቱብን ምክትታል ናይ ኩሎም ደለይቲ ፍትሒ ከድልዮ እዩ። ኣብዚ ግዜ እዚ ክንዛነ ዘይኮነ ክንሰልጥ ዘገድደና ሰዓት እዩ። እዚ ውሳኔ ው/ሕ/ ሃ/ ኣብ ወጻኢ ጥራሕ ዘይኮነ፣ ኣብ ውሽጢ ኤርትራ እውን ነቶም ምእንቲ ናጽነትን ፍትሕን  ዝተሰውኡ ናይ ሰላም መቓልሕ ኣብ ኣእዛኖም ይድወለሎም ኣሎ። እቲ ተበዲሉ እንከሎ ፍትሒ ክረክብ ዘይከኣለ ህዝቢ ኤርትራ፣ ኣብ ልዕሊኡ  እተፈጸሙ ገበናት ከም ውሁብ ገይሩ ን25 ዓመታት ክሳቐ ዝጸንሐ ኤርትራዊ ሎሚ እቲ ገበነኛ ጉጅለ ዕርቓኑ ዝወጸሉ ሰዓት ተበጺሑን ተጋሂዱን ኣሎ።

      “መን ተዓዊቱ ኣብ ጄኔቫ?” ዝብል ሕቶ ከም ሕቶ ክመጽእ እውን የብሉን። ብፍላይ ካብ ሓደ ፈታው ህዝበይን ሃገረይን እየ ዝብል ዜጋ። ምቅዋም እንተ ኾይኑ ብመትከልን ብትርን ብዘየዳግም፣ ምቅዋም ይግባእ ። በዚ ሎሚ ታሪኽ ጉጅለ ህግደፍ ዘይተረደአ ዜጋ እንተሎ ኣብ ካልእ ፕላኔት ዝነብር ከኸውን ኣለዎ። እዚ ጉጅለ እዚ ብተግባር ናይ መግዛእቲ መቐጸልታ ስለ ዝኾነ፣ ኣጥፊኡ ክጠፍእ ዝተዓጥቀ እዩ።

      እቶም ካብ ነዊሕ ግዜ ናይዚ ጉጅለ  ናይ ምልኪ ባህርያት ዝተረድኡ ዜጋታት ኣብ ምቅዋሙ ድምጾም እናኣስምዑ ዓመታት ሓሊፉ ኣሎ። እዚ ጥራሕ ዘይኮነ ንግፍዕታትን ዓመጽን ናይዚ ጉጅለ ንሕብተረሰብ ዓለም ንምግላጽ ኣብ ጎደናታት ዓበይቲ ሃገራት ከይተሓለሉ ብቱሑት ቁጽሪ ዝንቀሳቀሱ ዝነበሩ  ዜጋታት ሎሚ ውዕሎ ጄኔቫ ንፍትሓውነት ዘበገስዎ ዕላማ ናይ ግድን ክዕወት ምዃኑ ብዘይ ጥርጥር ኣራጋጊጹዎ እዩ ።

 ህግደፍ ባዕሉ ዘጽደቖ ቅዋም ዘየተግበረ ለውጢ ክገበር ኢልኩም እትጽበዩ፣ ህበይ ናብ ሰብ ክትቅየር እልኩም ምጽባይ ይቐለኩም። ቅዋም ማለት፣ እቶም ሰለስተ መንግስታዊ  ኣካላት፣ ፈጻሚ፣ ሓጋግን፣ ፈራድን  ስርሖም ክፍጽሙ ኣብ ዝብገሱሉ፣ ህዝቢ ኤርትራ ኣብ ጎደናታት ጀኔቫ ፍትሒ ከናዲ ድምጹ ከስምዕ ዝጐድሎ ምኽንያት የለን። እንተኾን ጉጅለ ህግደፍ ቅዋም ከተግብር እንተኾይኑ፣ ናይ ሞት ፍርዲ ብይን ኣብ ገዛእ ርእሱ ምፍራድ ስለ ዝኾነ፣ ካብዚ ሕጂ ዘሎ ኩነታት ባርነት ዝቕይሮ የለን። ስለዚ ጉጅለ ህግደፍ ክሳብ መወዳእታ ስልጣኑ  ኢሰብኣዊ ገበናት ኣብ ልዕሊ ህዝቢ ኤርትራ ክፍጽም እዩ ።

ጉጅለ ህግደፍ ጸረ ባህልን ስነ ስርዓትን ህዝቢ ኤርትራ እዩ። ኣበው “ስጋ እንተ ወደቐት፣ ሓመድ ሒዛ ትትንስእ” ክብሉ እንከው፣ ኣብ መንጎ ብሄራትን ስድራቤታትን ዘሎ ዝምድናታት ወለድና ክብረት ይህቡዎ ከም ዝነበሩ ዘመልክት እዩ ። በዚ መሰረት ከኣ ሕማቕ ነገር ካብ ምግበር ይቑጠቡ ነይሮም። ጉጅለ ህግድፍ ግን ሱሩ እተበትከ፣ ሓልዮት እትብል  ቓል ከኣ ኣብ ኣእምሮኡ ቦታ የብላን። ስለዚ ከኣ እዩ ንህዝቢ ኤርትራ ንምጽናት ዲግዲጊት ተዓጢቑ ዘሎ ።

ጉጅለ ህግደፍን ሰዓብቱን በኸመይ ኣጋባብ ደኣ እዮም፣ ኣብ ጀኔቫ ማዕረ ደለይቲ ፍትሒ ተራእዮም፣ መን ሲዒሩን ተሳዒሩን ዝብሃል። ብደለይቲ ፍትሒ ኤርትራ ልዑላዊት ሃገር እያ። ብጉጅለ ህግደፍ ግን ኣይኮነትን። ምኽንያቱ ነቶም ገዛእቲ መንግስታቶም ኣጥባት ኣደታትና ዝቆርጹ ዝነበሩ፣ ዓድታትና ዘቃጽሉ ዝነበሩ ድሕሪ መሪር መስዋእትነት ዘባረርናዮም፣ ኣንደገና  ምእንትኡ ወረቀት ጥርዓን ኣንጻር ው/ሕ/ሃ ክመልኡን ኣብ ሰላማዊ ሰልፊ ክስለፉሉን ዝገበረ ጉጅለ ብኸመይ ደኣ እዩ፣ ተሓላቒ ናይ ልዑላውነት ኤርትራ ዝኸውን? ህግደፍ ልዑላዊ መሬተይ ተወሲዱ ክብል እንከሎ፣ ከም ርዱእ ንመንግስትን ህዝብን ኢትዮጵያ ዝኸስስ ዘሎ ይመስል። እንተኾነ ጉጅለ ህግደፍ ኣብ መንጎ ኤርትራን ኢትዮጵያን ናይ ልዑላውነት ሕቶ ወይ ናይ ዶብ ሕቶ የብሉን። ህግደፍ ንኢትዮጵያውያን ከም ናቱ ዜጋታት ገይሩ እዩ ዝርድኦ ። ስለዚ ቀጻልነት ናይዚ ዝካየድ ዘሎ ኩናት ምስ ቅልውላው ወይ ምድውዋስ መንነት ናይዚ ጉጅለ ዝተሓሓዘ እምበር፣ ህዝቢ ኤርትራ ሃገሩ ናጻ ድሕሪ ምውጻኣ ኲናት ኣንጻር ኢትዮጵያ ብሕልሚ እውን ኣይምተራእዮን። ከም ኤርትራውያን ጸላኢና  መን ምዃኑ ብግቡእ ክንፈልጥ እንከሎና ጥራሕ ኢና ክንዕወት እንኽእል። ስለዚ ጉጅለ ህግደፍ እቲ ቀዳማይ ጸላኢ ህዝቢ ኤርትራ ምዃኑ ክነስምረሉ ይግባእ።

      ለውጢ ካብ ውሽጢ ኤርትራ ክመጽእ ምዃኑ ዕግበት ጥራሕ ዘይኮነ፣ ክውን ንምግባሩ ብኹሉ ዓቕምታትና ውፉያት ክንከውን ክንጽዕት ኣሎና። ነዚ ጉጅለ’ዚ ከባርርዎ ትጽቢት ዝግበረሎም፣ እቶም ኣብ ውሽጢ ኤርትራ ዝቃለሱ ዘለው  ደለይቲ ፍትሒ ምዃኖም ዘተሓትት ኣይኮነን። ካብ ጎረባብቲ  ሃገራት እንጽበዮ ሞራላውን ንዋታውን ድጋፍ ክኽውን ይግባእ። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ክጠፍእ ዘይክእል ሓዊ ክይንጽመድ ክንጥንቀቕ ኣሎና። ውዕሎ ጄነቫ ነዞም ኣብ ኤርትራ ዘለው ደለይቲ ለውጢ ወገናትና ሓያል ሞራላዊ ድገፍ እዩ።

 ድሕሪ ውዕሎ ጄነቫ ዝድለ ዘሎ ጹጹይ መጽናዕቲ ንሓያል ውደባ እዩ። ብዘይ ውደባ ክዕወት ዝደሊ ሓይሊ ዕድሜኡ ሓጺር እዩ። ኣብ ጅነቫ ዝተኣከበ ደላይ ፍትሒ፣ “ህዝበይን ሃገረይን ከድሕን” ብዝብል ጭርሖ ስለዝኾነ፣ ሕጂ እውን ኣብ ክሊ እዚ ጭርሖ እቲ ውደባ ክቕጽል ኣለዎ። እቶም ኣብ ትሕቲ ሃገራውነት ዝስርዑ፣ ከም ጉዳይ ሃይማኖት፣ ብሔር፣ ቋንቋ፣ ዝኣመሰሉ፣ ኣብ ዲሞክራሲያዊት ኤርትራ ክዝረበሎም ክጸንሑ ኣሎዎም ።

      ሓዲሽ ውደባ ነቲ ዝጸንሔ ምንቅስቓሳትን፣ ነዚ ሕጂ ዝምዕብል ዘሎ ሓይሊ መንእስይን ከወሃህድ ክበቅዕ ኣለዎ። እቲ ነባር  ምኽሪ ክህብ እንከሎ፣ እቲ ዝነኣሰ ከኣ ምኽሪ ክቕበል እንተኾይኑ ስጡምን ነባርን መሰረት ውደባ ክፍጠር ይኽእል። ናይ ክሳብ ሕጂ ተመክሮና ምእካብን ምፍንጣሕን እዩ። እዚ ዘርእዮ ዘይምርድዳእ ኣብ ሕቶ ስልጣን እዩ። ሕቶ ስልጣን ኣብ ስደት እንከሎና ዝፍታሕ ኣይኮነን። እቶም ኣብዚ ግዜ እዚ  ስልጣን እንምነ፣ ከም ህግደፍ ስርዓተ ምልኪ ክነንግስ እንደሊ ሰባት ክይንኽውን የስግእ። ምኽንያቱ ዲሞክራሲያዊት ኤርትራ ክንርኢ ክንክተሎ  ዝግበኣና መስርሕ ህዝባዊ ምርጫ እዩ፣ እምበኣር  ህዝባዊ ባይቶእዊ ምርጫታት ተገይሮም እቶም እተመርጹ ሃገር ክመርሑ ሓላፍነት ክወስዱ ምዃኖም ተረዶኦና እንተኾይኑ፣ እዚ ኣብ ዝኾነ ጉባኤታትና ዝርአ ኣባላትካ ብብዝሒ ክምረጹልካ ሃነፍነፍ ምባል ነቲ መሪሓ ናብ ዲሞክራሲያዊት ኤርትራ ዝወስደና መንገዲ ብግቡእ ዘይምርዳእ፣ ወይ ከኣ ኮነ ኢልካ ዝግበር ዘይሓላፍነታዊ ተግባር እዩ።

      ኣብ ወጻኢ ባይቶ ሰሪዕካን ተወዳድብካን ኣስመራ ኮፍ ንምባል ዝሕስብ፣ ካሳብ ሎሚ ውጺኢት ኣልቦ ስለዝኾነ ነዚ ሓሳብ ዳግመ ርኢይቶ ክገበረሉ ኣሎዎ። ባይቶ ዳግም ክንሰርሖ ኢና ምባል ኮንቱ ግዜኻ ምብኻን እዩ። ኣባላት ባይቶን መሪሓቶምን ነታ ኣብ መንጎኦም እተፈጥረት ርእይቶ ውድብ ደምሓኩኤ ብጉዳይ ስውእ ሓምድ ኢድሪስ ዓዋተ እተበገሰት ብዲምክራሲያዊ መንግዲ ክፍትሑ ከይከኣሉ፤ ክንደይ ዓመት ሓሊፉ? ምናልባት  4 ዓመታት። እዚ ካብ ኮነ ነቲ ኣብ ቀርኒ ኣፍሪቓ ዘሎ ጂኦ-ፖለቲካዊ ቅልውላው ክፈትሑ ዘኽእል ዲፕሎማሲያዊ ዓቕሚ የብሎምን። እቶም ገዳይም ተቓለስቲ ብዕግበት ስልጣን ነቶም ብቕዓት ዘለዎም መንእሰያት ከረክቡ ከሎ ጋና መስርሕ ክጅምሩ ኣሎዎም ።

 ግዜኡ ግዜ ለውጢ እዩ!

ዝኽሪ ንስውእትና