ርእሰ-ዓንቀጽ ሰደህኤ

ላግጺ ኣብ ልዕሊ ህዝብኻን ሕብረተሰብ ዓለምን፡ ምናልባት ውሱን ግዜ እምበር ቀጻሊ ዕድመ ክህልዎ ከምዘይክእል ፍሉጥ እዩ። ብፍላይ ንህዝቢ ንዝተወሰነ ግዜ እምበር ንሓዋሩ ከተዕሽዎ ኣይከኣልን። ብመንጽር እዚ፡ ሎሚ ህዝብና ነቲ ኣብ ግዜ በዅሪ ናጽነት ኤርትራ፡ ውሽጡን ዕምቆቱን ከይፈለጠ ከም ዘለዎ ዝኣምኖን ዝቕበሎን ዝነበረ “ለሚን ለሚነየ..” ብዘርእስቱ ሙዚቃዊ ድራማ ተመሲጡ ንምስሉይ ቃላት ናይ ሎሚ መራሕቲ ህግደፍ ሎሚ “ሽዑስ ሓቂ መሲሉና ተዓሺና ኣሻዲናዮም። ኩሉ መሰላትና ገፊፎም ምስ ዘይመባእስትና ከኣ ኣባኢሶሙና” ይብሎም ኣሎ። እዚ ኣበሃህላ’ዚ በቲ ሓደ ገጹ ናይ ጣዕሳ ምልክት እዩ። በቲ ካልእ ወገኑ ድማ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ሕጂ ብህግደፍ ከምዘይዕሾ ዘመልክት።

ጉጅለ ህግደፍ ሎሚ ዘዝረገጾ ፖለቲካዊ መሬት ይሃምም ከም ዘሎ ስለ ዝተረደአ፡ ካብቲ ዝጽበዮ ጋህሲ ንምድሓን ዘርባዕባዕ ይብል ኣሎ። እዚ ጉጅለ ኣብ 2 ጉንበት 2016 ብወጻኢ ጉዳይ ሚኒስትሩ ኣቢሉ ኣብ ዘውጸኦ “ጋዜጣዊ መግለጺ” እታ ትማሊ ትማሊ ዝሕጭጨላ ዝነበረ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝወጸት መርማሪት ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ፡ ነቲ ንዓኡ ዘቃልዕ ጸብጻባ በቲ ዘውጸኣቶ መደብ መሰረት 8 ሰነ 2016 ከይትዝርግሖ ተማሕጺኑ። ምሕጽንታ ህዝቢ ዘይስቆሮ ህግደፍ ክምሕጸን እንከሎ ከኣ የገርም። እቲ ናይ ህግደፍ ጋዜጣዊ መግለጺ ካብዚ ሓሊፉ፡ ናይታ መርማሪት ኮሚሽን ፍልፍል ሓበሬታ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ሓተቲ ዑቕባ ኤርትራውያን እዮም ኢሉ ነቲ መስርሕ ከነኣእሶ ፈቲኑ። እዚ ዝብል ዘሎ ነታ ኮሚሽን ኣብ ኤርትራ ኣትያ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ክትዕዘብ እንዳኸለአ ምዃኑ ንኣበሃህላኡ ጉዳም ይገብሮ። ነቲ “ዝወዓለ ይንገር፡ ዝሰሓተንከ ይምከር” ዝብል ምስላ ዘንጊዑ ከኣ፡ እቶም ናይ ግህሰቱ ግዳይ ምስ ኮኑ ሃጽ ኢሎም ዝተሰዱ መንእስያት ኤርትራ፡ ብዛዕባቲ ኣብ ልዕሊኦም ዝተፈጸመ ግፍዒ ተመስከሩስ ያኢ ገሪምዎ። ንሱ ዝደሊ ዘሎ እታ ኮሚሽን ባዕሉ ጽሒፉ ዝሃባ “እዚ እዩ ጸብጻበይ” ኢላ ከተቃልሓሉን ከተጣቐዓሉን እዩ ዝመስል።

“መኒኻ ተበልዎስ መን እየ ይብል” እዚ ኣበሃህላ ሓደ ኣካል ኣብ ዘይምልከቶ ጉዳይ ክኣቱ እንከሎ ዝበሃሎ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ እታ ብሕቡራት መንግስታት ዝቖመት መርማሪት ኮሚሽን ቅድሚ ናብቲ ዝምልከቶ ዘቖማ ኣካል ምቕራባ እቲ ጸብጻባ “ሃየ መርቐለይ” ኢላ ክትህቦ ከም ዝሃርፍ’ውን ኣንጸባሪቑ ኣሎ። እዚ ናይ ህግደፍ ሕልና ንስርዒታዊ ኣሰራርሓ ዘይተገንዘበ፡ በቲ ንሱ ኣብ ኤርትራ ዘዘውትሮ ናይ “ገባርን ሓዳግን” መንፈስ ዝተጸልወ ሃርገፍገፍ እዩ። እዚ ጉጅለ ንኣሰራርሓ እታ መርማሪት ኣካል መሰረታዊ፡ ፍትሓውነት፡ ርትዓውነት፡ ሞያዊ ክእለትን ውህደትን ዝጐደሎ እዩ ክብሎ ይደናደን። ዘገርም እዩ እዚ ጉጅለ ነቲ ገደብ ዘየብሉ ኣብ ኩሉ መዳያት ዝንጸባረቕ ኢደወነናውን ትምክሕታውን ኣሰራርሕኡ ኣቐሚጡስ ክወራዘ። ምስዚ ኣተሓሒዝካ ክረአ ዝግበኦ መስደመም ድማ፡ ጉጅለ ህግደፍ እታ መርማሪት ኮሚሽን ንርኢቶ ናይቶም መብዛሕትኦም ኣብ ናይ ስለያ መርበቡ ተጸፍዮም “መርማሪት ኮሚሽን ርትዓዊት ኣይኮነትን፡ ኣብ ልዕሊ ህግደፍን ውሱናት ሓለፍቱን ዝተወሰነ ማዕቀብ ይለዓል … ወዘተ” ክብሉ ዝውዕሉ ዘይተቐበለት ኢሉ ይኸሳ። ኮታ ኩሉዚ ናይ ህግደፍ ዘርባዕባዕን ዓዘፍዘፍን ተደሚሩ “ንመሰል ህዝቢ ኤርትራ ከም ውልቃዊ ንብረተይ ክሸጦን ክልውጦን ግደፉፍኒ” ኣብ ዝብል ዙርያ ዝጠቓለል እዩ። እቲ ዘይዛመድ ኣዛሚዱ፡ ንግህሰት ሰብኣዊ መሰልን ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ኤርትራን ዘሎ ጉዳይ ዶብ መዕለቢ ዘይምርካቡ ከተሓሕዞ ምፍታኑ ከኣ ካልእ ናይ ዘርባዕብዑ ምልክቱ እዩ።

ካልእ ዘስደምም ጉድይ ይቀላቐል ኣሎ። ጉጅለ ህግደፍ እቶም ንናይ ስልጣን ቀጻልነቱ ደገፍ ከድልዮ እንከሎ “ተሰሊፍኩም ነዚ ደግፉ”፡ ምቅዋም ከድልዮ እንከሎ ድማ “ተሰሊፍኩም ነዚ ተቓወሙ” ክብሎም ዝጸንሐ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን ቁጽሮም እንዳነከየ ሚዛኖም ድማ እንዳፈኾሰ፡ ስለ ዝኸደ፡ እነሆ ኣብ ካልእ ሃንደፍደፍ ምእታው ጀሚሩ። ዘገርም እዩ። ናይቲ ጉጅለ ናይ ማሕበረኮም ሓለፍቲ፡ ኤርትራዊ ገጽ ምስ ከለኦም፡ መንግስቶም ንዝቃወሙ፡ እሞ ድማ ንናጽነት ኤርትራ ብምሉእ ልቦም ዘይቅበሉ ኢትዮጵያውያን ኣኪቦም፡ “ንጸብጻብ መርማሪት ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰልን ንውሳነ ማዕቀብን ዝቃወም ድምጺ ፈሪሙልና” ይብሉ ኣለዉ ። እዚ ተግባር እንታይ ማለት ምዃኑ ንምፍላጥ ሕጂ’ውን ምምርማር ኣየድልዮን እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ካብ ህዝቢ ኤርትራ ተስፋ ይቖርጽ ከም ዘሎ ዘርኢ እዩ። እዚ ጥራይ ኣይኮነን ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ናይ ግዳም ኣካላት ኢድ ኣእታውነት ይዕድሙ ከም ዘለዉ’ውን ብቑዕ መረጋገጺ እዩ። ስለዚ ንሕና እቶም ኣንጻሩ ተሰሊፍና ዘለና፡ ጉጅለ ህግደፍ ካብዚ ኣትይዎ ዘሎ ዓወንወን ወጺኡ ዳግማይ ትንፋስ ከይሰኩዕ ቃልስና ከነሕይል ይግበኣና።

ርእሰ-ዓንቀጽ ሰዲህኤ

ላግጺ ኣብ ልዕሊ ህዝብኻን ሕብረተሰብ ዓለምን፡ ምናልባት ውሱን ግዜ እምበር ቀጻሊ ዕድመ ክህልዎ ከምዘይክእል ፍሉጥ እዩ። ብፍላይ ንህዝቢ ንዝተወሰነ ግዜ እምበር ንሓዋሩ ከተዕሽዎ ኣይከኣልን። ብመንጽር እዚ፡ ሎሚ ህዝብና ነቲ ኣብ ግዜ በዅሪ ናጽነት ኤርትራ፡ ውሽጡን ዕምቆቱን ከይፈለጠ ከም ዘለዎ ዝኣምኖን ዝቕበሎን ዝነበረ “ለሚንለሚነየ..” ብዘርእስቱ ሙዚቃዊ ድራማ ተመሲጡ ንምስሉይ ቃላት ናይ ሎሚ መራሕቲ ህግደፍ ሎሚ “ሽዑስ ሓቂ መሲሉና ተዓሺና ኣሻዲናዮም። ኩሉ መሰላትና ገፊፎም ምስ ዘይመባእስትና ከኣ ኣባኢሶሙና” ይብሎም ኣሎ። እዚ ኣበሃህላ’ዚ በቲ ሓደ ገጹ ናይ ጣዕሳ ምልክት እዩ። በቲ ካልእ ወገኑ ድማ ህዝቢ ኤርትራ ድሕሪ ሕጂ ብህግደፍ ከምዘይዕሾ ዘመልክት።

ጉጅለ ህግደፍ ሎሚ ዘዝረገጾ ፖለቲካዊ መሬት ይሃምም ከም ዘሎ ስለ ዝተረደአ፡ ካብቲ ዝጽበዮ ጋህሲ  ንምድሓን ዘርባዕባዕ ይብል ኣሎ። እዚ ጉጅለ ኣብ 2 ጉንበት 2016 ብወጻኢ ጉዳይ ሚኒስትሩ ኣቢሉ ኣብ ዘውጸኦ “ጋዜጣዊ መግለጺ” እታ ትማሊ ትማሊ ዝሕጭጨላ ዝነበረ ብውድብ ሕቡራት ሃገራት ዝወጸት መርማሪት ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰል ኤርትራ፡ ነቲ ንዓኡ ዘቃልዕ ጸብጻባ በቲ ዘውጸኣቶ መደብ መሰረት 8 ሰነ 2016 ከይትዝርግሖ ተማሕጺኑ። ምሕጽንታ ህዝቢ ዘይስቆሮ ህግደፍ ክምሕጸን እንከሎ ከኣ የገርም። እቲ ናይ ህግደፍ ጋዜጣዊ መግለጺ ካብዚ ሓሊፉ፡ ናይታ መርማሪት ኮሚሽን ፍልፍል ሓበሬታ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ሓተቲ ዑቕባ ኤርትራውያን እዮም ኢሉ ነቲ መስርሕ ከነኣእሶ ፈቲኑ። እዚ ዝብል ዘሎ ነታ ኮሚሽን ኣብ ኤርትራ ኣትያ ኩነታት ሰብኣዊ መሰል ክትዕዘብ እንዳኸለአ ምዃኑ ንኣበሃህላኡ ጉዳም ይገብሮ። ነቲ “ዝወዓለ ይንገር፡ ዝሰሓተንከ ይምከር” ዝብል ምስላ ዘንጊዑ ከኣ፡ እቶም ናይ ግህሰቱ ግዳይ ምስ ኮኑ ሃጽ ኢሎም ዝተሰዱ መንእስያት ኤርትራ፡  ብዛዕባቲ ኣብ ልዕሊኦም ዝተፈጸመ ግፍዒ ተመስከሩስ ያኢ ገሪምዎ። ንሱ ዝደሊ ዘሎ እታ ኮሚሽን ባዕሉ ጽሒፉ ዝሃባ “እዚ እዩ ጸብጻበይ” ኢላ ከተቃልሓሉን ከተጣቐዓሉን እዩ ዝመስል።

“መኒኻ ተበልዎስ መን እየ ይብል” እዚ ኣበሃህላ ሓደ ኣካል ኣብ ዘይምልከቶ ጉዳይ ክኣቱ እንከሎ ዝበሃሎ እዩ። ጉጅለ ህግደፍ እታ ብሕቡራት መንግስታት ዝቖመት መርማሪት ኮሚሽን ቅድሚ ናብቲ ዝምልከቶ ዘቖማ ኣካል ምቕራባ እቲ ጸብጻባ “ሃየ መርቐለይ” ኢላ ክትህቦ ከም ዝሃርፍ’ውን ኣንጸባሪቑ ኣሎ። እዚ ናይ ህግደፍ ሕልና ንስርዒታዊ ኣሰራርሓ ዘይተገንዘበ፡ በቲ ንሱ ኣብ ኤርትራ ዘዘውትሮ ናይ “ገባርን ሓዳግን” መንፈስ ዝተጸልወ ሃርገፍገፍ እዩ። እዚ ጉጅለ ንኣሰራርሓ እታ መርማሪት ኣካል መሰረታዊ፡ ፍትሓውነት፡ ርትዓውነት፡ ሞያዊ ክእለትን ውህደትን ዝጐደሎ እዩ ክብሎ ይደናደን። ዘገርም እዩ እዚ ጉጅለ ነቲ ገደብ ዘየብሉ ኣብ ኩሉ መዳያት ዝንጸባረቕ ኢደወነናውን ትምክሕታውን ኣሰራርሕኡ ኣቐሚጡስ ክወራዘ። ምስዚ ኣተሓሒዝካ ክረአ ዝግበኦ መስደመም ድማ፡ ጉጅለ ህግደፍ እታ መርማሪት ኮሚሽን ንርኢቶ ናይቶም መብዛሕትኦም ኣብ ናይ ስለያ መርበቡ ተጸፍዮም “መርማሪት ኮሚሽን ርትዓዊት ኣይኮነትን፡ ኣብ ልዕሊ ህግደፍን ውሱናት ሓለፍቱን ዝተወሰነ ማዕቀብ ይለዓል … ወዘተ” ክብሉ ዝውዕሉ ዘይተቐበለት ኢሉ ይኸሳ። ኮታ ኩሉዚ ናይ ህግደፍ ዘርባዕባዕን ዓዘፍዘፍን ተደሚሩ “ንመሰል ህዝቢ ኤርትራ ከም ውልቃዊ ንብረተይ ክሸጦን ክልውጦን ግደፉፍኒ” ኣብ ዝብል ዙርያ ዝጠቓለል እዩ። እቲ ዘይዛመድ ኣዛሚዱ፡ ንግህሰት ሰብኣዊ መሰልን ኣብ መንጎ ኢትዮጵያን ኤርትራን ዘሎ ጉዳይ ዶብ መዕለቢ ዘይምርካቡ ከተሓሕዞ ምፍታኑ ከኣ ካልእ ናይ ዘርባዕብዑ ምልክቱ እዩ።

ካልእ ዘስደምም ጉድይ ይቀላቐል ኣሎ። ጉጅለ ህግደፍ እቶም ንናይ ስልጣን ቀጻልነቱ ደገፍ ከድልዮ እንከሎ “ተሰሊፍኩም ነዚ ደግፉ”፡ ምቅዋም ከድልዮ እንከሎ ድማ “ተሰሊፍኩም ነዚ ተቓወሙ” ክብሎም ዝጸንሐ ኣብ ወጻኢ ዝነብሩ ኤርትራውያን ቁጽሮም እንዳነከየ  ሚዛኖም ድማ  እንዳፈኾሰ፡ ስለ ዝኸደ፡ እነሆ ኣብ ካልእ ሃንደፍደፍ ምእታው ጀሚሩ። ዘገርም እዩ። ናይቲ ጉጅለ ናይ ማሕበረኮም ሓለፍቲ፡ ኤርትራዊ ገጽ ምስ ከለኦም፡ መንግስቶም ንዝቃወሙ፡ እሞ ድማ ንናጽነት ኤርትራ ብምሉእ ልቦም ዘይቅበሉ ኢትዮጵያውያን ኣኪቦም፡ “ንጸብጻብ መርማሪት ኮሚሽን ሰብኣዊ መሰልን ንውሳነ ማዕቀብን ዝቃወም ድምጺ ፈሪሙልና” ይብሉ ኣለዉ ። እዚ ተግባር እንታይ ማለት ምዃኑ ንምፍላጥ ሕጂ’ውን  ምምርማር ኣየድልዮን እዩ። ጉጅለ ህግደፍ ካብ ህዝቢ ኤርትራ ተስፋ ይቖርጽ ከም ዘሎ ዘርኢ እዩ። እዚ ጥራይ ኣይኮነን ኣብ ጉዳይ ኤርትራ ናይ ግዳም ኣካላት ኢድ ኣእታውነት ይዕድሙ ከም ዘለዉ’ውን ብቑዕ መረጋገጺ እዩ። ስለዚ ንሕና እቶም ኣንጻሩ ተሰሊፍና ዘለና፡ ጉጅለ ህግደፍ ካብዚ ኣትይዎ ዘሎ ዓወንወን ወጺኡ ዳግማይ ትንፋስ ከይሰኩዕ ቃልስና ከነሕይል ይግበኣና።

ብኣጋጣሚ ጾም ረመዳን፡ ሰልፊ ዲሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ንዅሎም ኣስላም ብሓፈሻ፡ ነስላም ኤርትራ ድማ ብፍላይ ረመዳን ከሪም እናበለ፡ ናይ እንቋዕ ኣብጽሓኩም መልእኽቱ የመሓላልፍ። ስኒት፡ሰላም ፍትሒ ዝነገሳ ዓመት ክትኰነልና ዘለዎ ትምኒት ድማ ይገልጽ። እግዚኣብብሄር ከኣ ንሃገርና ይባርካ።

ቤት ጽሕፈት ገንዘባዊ ጉዳያት ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ ብ4 ጉንበት 2016 ናይ መላእ ኣባላት ሰልፊ ኣኼባ ኣካይዱ። ዕላማ ናይዚ ኣኼባ ናይቲ ቤት ጽሕፈት ዓመታዊ መደብን በቲ መደብ መሰረት ክሳብ ሕጂ ናይ ዘካየዶ ስረሓት ዝሕብር ጸብጻብ ንኣባላት ምቕራብን እዩ ነይሩ። ኣባል ፍጻሚ ሽማግለን ሓላፊ ናይዚ ቤት ጽሕፈትን ብጻይ ረዘነ ተስፋጼን ኣብ መኽፈቲ እዚ ኣኼባ መበገሲ ዝኸውን ዝርዝራዊ መግለጺ ኣቕሪቡ።

ብጻይ ረዘነ ተስፋጼን ኣብዚ መግለጺኡ፡ ነቲ ኣብ 2ይ ጉባአ ዝጸደቐ ቅዋም ሰልፊ ነዚ ቤት ጽሕፈት ዘሰክሞ ሓላፍነት መሰረት ገይሩ፡ ንኣቀዋውማ ምምሕዳርዚ ቤ/ጽ፡ ክስረሓሎም ዝተሓንጸጹ መምርሕታት፡ ስሩዕን ፍሉያትን ኣበርክቶ ኣባላት ሰልፊ ከመይ ከም ዝመስልን ኣታውን ወጻእን ዘርኢ ዝርዝርን ዝምልከት ብኣሃዛት ዝተሰነየ መብርሂ ሂቡ። ኣብዚ መብርሂኡ ኣባላት ሰልፊ ስረሓት ሰኣን ገንዘብ ከይቋረጽ በብግዜኡ ዝገብርዎ ኣበርክቶ ምስ ገለጸ ሰደህኤ ንመጻኢ እውን ብኣበርክቶ ኣባላቱ ስለ ዝሕበንን ዝተኣማመንን እዚ ኣበርክቶ ብዝሓየለ ክቕጽልዎ መጸዋዕታ ኣቕሪቡ።

ብጻይ ንጉሰ ጸጋይ ኣባል ማእከላይ ባይቶን ምክትል ሓላፊ ገንዘባዊ ጉዳይ ቤት ጽሕፈትን ብወገኑ፡ ብሓፈሻ ኩሎም ኣባላት ብፍላይ ኣብዚ ቤት ጽሕፈት ተመዲቦም ዝነጥፉ ዘቕርብዎ ጸብጻባት ንጹርን ጽፉፍን ክኸውን ኣዘኻኺሩ፡ ዝስረሓሎም ዘለዉ ንገንዘባዊ መምርሕታት ብዝምልከት ተወሳኺ መብርሂ ሂቡ።

ተሳተፍቲ ድሕሪ እዚ መብርሂ ዝተፈላለየ ሕቶታት ኣቕሪቦም በዞም ሓለፍቲ’ቲ እቲ ቤት ጽሕፈት ድማ ዝርዝር መልስታት ተዋሂብዎም። ተሳተፍቲ ኣብ ዘቕረብዎ ሃናጺ ሓሳባት፡ ኣብ ገንዘባዊ ዓቕሚ ክንዓቢ ኣብ ፖለቲካዊ መዳይ ክንንሕይል ኣገዳሲ ብምዃኑ ኣብዚ መዳይ’ዚ በርቲዕካ ምስራሕ ከም ዝግባእ ኣዘኻኺሮም። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ወርሓዊ ውጽኢት ኣባላት ሰልፊ ጥራይ ከይተደረትካ ንኣገዳስነት ወፍሪ ቆላሕታ ምሃብ ከም ዘድሊ’ውን ኣንጸባሪቖም። እቲ ቤት ጽሕፈት እውን ነዚ ዝቐረበ ሓሳባት መጻኢ መደባት ክሕንጽጽ እንከሎ ኣብ ግምት ከም ዘእትዎ ቃል ኣትዩ።

ከም ኣካል ዓመታዊ መደብ፡ ቅድሚ ሕጂ እውን ዝተፈላለያ ኣብያተ ጽሕፈት ሰደህኤ ተመሳሳሊ ኣኼባታት ከካይዳ ከም ዝጸንሓ ዝዝከር እዩ።