http://ascenteq.com/project/epdp

ሓደ ተረኽቦ መዓልቱ ሓልዩ ክመጽእ እንከሎ እዋናዊ መዛረቢ ክኸውን ዝተለምደ እዩ። በዚ መሰረት እዩ ዝመስል መበል 25 ዓመት ዝኽሪ ናጽነት ኤርትራ እንዳቐረበ ክመጽእ እንከሎ ብዛዕባኡ ዝካየድ ክተዓት ማዕሪኡ ይረስን ኣሎ። እቲ ክሳብ ክንድኡ ክባላሕ ብዘይነበሮ ፍልልያት ዝተሰነየ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ኣካላት ዝካየድ ክተዓት ኮይኑ፡ መልከዓቱ’ውን ዝተፈላለየ እዩ። እቲ ኣብ መንጎ ሰዓብቲ ገዛኢ ጉጅለ ህግደፍን ደለይቲ ለውጥን ደሞክራስን ዘሎ መሰረታዊ ፍልልይ በሊሕ ክትዕ ተስዓበ፡ ንማንም ከም ዘይድንጽዎን ከም ዘየገርሞን ርዱእ እዩ። እቲ ምውጣጥ ኣብ መንጎ እቶም ኣንጻር ህግደፍ ዝተሰለፉ ናይ ለውጢ ሓይልታት ክኸውን እንከሎ ግና ከስደምም ባህርያዊ እዩ።

እቲ ኩሉ ንኡሳት ኣቀራርባታት ገዲፍካ እቲ ጐሊሑ ዝረአ ፍልልይ፡ ኣብ ኣተረጓጉማ ናጽነትን ኣብዓዕላ ኢዮበልዮኡን ክጠቓለል ከም ዝኽእል ተዓዚብና ኣለና። ሃንደፍ ኢልካ ክትሓስቦ እንከለኻ “ ኣብ ሕድሕድ’ቶም ኣንጻር ህግደፍ ዝቃለሱ ዘለዉ ኣካላት ደኣ ፍልልይ ኣብ ኣተረጓጉማ ናጽነት እንታይ ኣምጸኦ?” ዘየብል ኣይኮነን። ግና ፍልልይ ተንጸባሪቑ። ገለ ወገናት ኣብ ድሕሪ ናጽነት ኤርትራ ራህዋን ቅሳነትን ስለ ዘየለን፡ በዚ ብኩራት ራህዋ ህዝብና ኣብ ዝተፈላልየ ዝመልክዑ መከራ ወዲቑ ስለ ዘሎ ነዚ መሬታዊ ናጽነት፡ ናጽነት ኣይንብሎን ኢና ይብሉ። ነቶም ምእንቲ’ዚ ብራህዋ ዘይተሰነየ ናጽነት ከምጽኡ ዝሓለፉ ኤርትራውያን ዝወሃቦም ክብሪ ክህሉ የብሉን ብዝብል’ውን የሰንይዎ። ብኣንጻሩ፡ ናጽነት ብመሪርን ነዊሕን ቃልሲ፡ ብዋጋ ክቡር መስዋእቲ ኤርትራውያን ዝተመዝገበ ስለ ዝኾነ፡ ከም ብሌን ዓይንና ክንዕቅቦ ዝግበናን ነዚ ነካይዶ ዘለና ሓርነታዊ ቃልሲ ድልዱል መሰረቱን እዩ። ነቶም ነዚ ክግህዱ ዝተሰውኡ ጀጋኑን፡ ባሕሪ ቃልሲ ኮይኑ ኩሉ ዝገበረ ህዝቢ ኤርትራን ከኣ ክብርን ሞጎስን ይግበኦም እምበር ዝብል ረዚን ርኢቶ የንጸባርቑ።

ከም ነጸብራቕ ናይዚ ፍልልይ ድማ 24 ጉንበት መዓልቲ ናጽነት ኤርትራ ናይ ሓዘን እምበር ናይ ሓርበኝነት መግለጺ መዓልቲ ስለ ዘይኮነት ክንዝክራ ኣይግበኣናን ዝብል በቲ ሓደ ወገን ኣሎ። የለን እዛ ዕለት እዚኣ ታሪኻዊትን ነቲ ነዊሕ ክጐዓዝ ዝጸነሐ ናይ ወለዶታት ቃልስና ምእንቲ ናጽነትን ሓርነትን ሓደ ኣገዳሲ ምዕራፍ ዓጽያ ናብዚ ንቃለሰሉ ዘለና ምዕራፍ ቃልሲ ምእንቲ ሓርነት ዘሰጋገረት ስለ ዝኾነት ብግቡእ ክትዝከር ይግበኣ ዝብሉ ርኢቶታት ከኣ በቲ ካልእ ወገን ፊትንፊት ተፋጢጦም ኣለዉ። ካልኦት ከም ባንዴራ ዝኣመሰሉ ምስ ህልውና ናጻ ኤርትራ ዝተሓሓዙ ዛዕባታት እውን የዛርቡ እዮም።

ሰልፊ ደሞክራሲ ህዝቢ ኤርትራ፡ ናጽነት ውጽኢት ሓደ ውድብ ወይ ጉጅለ ናይ ዝኸፈሎ ዋጋ ዘይኮነት፡ ፍረ ቃልሲ መላእ ህዝቢ ኤርትራን ውድባቱን ምዃና ስለ ዝኣምን፡ ነዚ እምነቱ ብግቡእ ንምጽብራቕ፡ ኣብ መቕድም ፖለቲካዊ መደብ ዕዮኡ’ኳ፡ “….. በቲ ኣብ ዘይንቕነቕ ርእሰ-ተኣማንነቱ፡ ተጻዋርነቱ፡ ሓቅነቱ፡ ሓድነቱ፡ ተባላሓትነቱን መሃዝነቱን ዝተመርኰሰ፡ ብተጋድሎ ሓርነት ኤርትራ (ተሓኤ) ብ1961 ኣንጻር መግዛእታዊ ሓይሊ ኢትዮጵያ፡ ዝተባርዐ ነዊሕ ሓርበኛዊ ዕጥቃዊ ቃልሲ፡ ድሕሪ ሰላሳ ዓመታት ብ24 ግንቦት 1991 ብወሳኒ ተራ ህዝባዊ ግንባር ሓርነት ኤርትራ(ህግሓኤ) ሃገራዊ ናጽነት ጋህዲ ኰነ።” ብዝብል ኣስፊርዎ ኣሎ።

ሰደህኤ ነዚ ሓሳብ’ዚ ኣብ መደብ ዕዮኡ ከስፍር እንከሎ፡ ኣብ ኤርትራ ልኡላውነት ሃገር እምበር ልኡላውነት ህዝቢ ጌና ከም ዘይተረጋገጸ ኣይዝንግዕን። ከምኡ ስለ ዝኾነ ድማ ኩሉ መሰላት ህዝብና ክሳብ ዝረጋገጽ ክቃለስ ወትሩ ድልዊ እዩ። ልኡላውነት ሃገርን ህዝብን ክልቲኦም መሰረታውያንን ፈላሊኻ ዘይረኣዩን ምዃኖም ይኣምን። ናጽነት ብዘይሓርነት፡ ሓርነት ብዘይናጽነት ትርጉም ዘለዎ ህልውና ከም ዘየብሎም’ውን እምነቱ እዩ። ምእንቲ ኣዚ እምበኣር ነቲ ክሳብ ሕጂ ተረጋጊጹ ክንሱ ብጉጅለ ህግደፍ ዝጥለም ዘሎ ናጽነት ዓቂብካ፡ ነቲ ዝጐደለ ሓርነት ንምስዓብ ምቅላስ እቲ ቅኑዕ መንገዲ ገይሩ ይወስድ። ምእንቲ ኣዚ “ሓደ በለለይ” ኢሉ ንናጽነት ይዕቅብን ንዝኽራ የኽብርን። ኣብቲ ኣገባብ ኣከባብራን ነቲ ኣከባብራ ዝህቦ ትርጉምን ብመሰረቱ ካብ ኣተሓሕዛ ጉጅለ ህግደፍ ከም ዝፍለ ከኣ ርዱእ እዩ። ከም ሰደህኤ ናጽነት ንገሌና ፍረ ቃልስና ንገሌና ድማ ፍረ ቃልሲ ኣያታትና እዩ።

ንሕና ነዚ ዝኽሪ’ዚ ከምቲ ጉጅለ ህግደፍ ዝገብሮ፡ ቁምነገር ብዝደፍን ናይ ምድንጋር “ጽቡቕ ኣለና” ብምቅላሕ ብዳንኬራን ጓይላን ኣይኮናን እንዝክሮ። ንሕና ብኸመይ ነቲ ተሪፉና ዘሎ ቃልሲ ከም እንምልእ ብዝእምትን ንቕድሚት ብዘማዕዱን ኣገባብ ኢና እንዝክሮ። እዚ ዝኽሪዚ መላእ ህዝቢ ኤርትራን ሰማእታቱን ንዝኸፍልዎ መስዋእቲ ክቡር ዋጋ እንህበሉን፡ ብሰንኪ ህግደፍ ኣብ ዝተፈላለዩ ኩነታት ዝሳቐዩ ዘለዉ ኤርትራውያን እንዝክረሉን፡ ሎሚ’ውን ከምቲ ዝቐደመ ኣንጻር መላኺ ጉጅለ ህግደፍ ቃልና እነሕድሰሉ ኣጋጣሚ ጌና ኢና እንወስዶ። ናይዚ ኣከባብራ ቀንዲ መልእኽትና ክጠቓለል እንከሎ እምበኣር ናጽነትና ከምቲ ጉጅለ ህግደፍ ክብሎ ዝደሊ፡ ንሱ “ተደለየ ዝህቦ ተዘይደለየ ድማ ዝኽልክሎ” ዘይኮነስ፡ ናይ መላእ ህዝቢ ኤርትራ ዋጋ መስዋእቲ ምዃኑ ንምንጋሩ እዩ። ነቲ ጉጅለ ዝረኸብካ መሲሉካ መዓልቲ ናጽነት ዘይምዝካር ግና ከቶ ግዳይ ህግደፍ ምዃን ምዃኑ ነስተብህል።

ስለያ መተካእታ ዘይብሉ ትካላዊ መሳርሒ ናይ ዝኾነት ሃገር ወይ ፖለቲካዊ ማሕበር እዩ። ካብ ዝዓበያን ዝሰልጠናን ሃገራት ጀሚርካ ክሳብ ዝነኣሻ ሃገራት ይኹና ፓርትታት ንስለያ ከም ቀንዲ ቅዲ እስትራተጂ ዓወተን እየን ዝቆጽረኦ። ብርግጽ ከኣ ብዘይ ብሉጽ ስለያዊ ስርሓት ዝዕወት ፖለቲካ ወይ’ውን ውግእ የለን።

ኣብ ድሮ 25 ዓመት ጽንብል ናጽነትና፡ ምልስ ኢልና ጥዕና ህይወት ተቃውሞን ሃገርናን ምፍታሽ ኣድላዪ እዩ በሃላይ እየ። ኣብ ሓደ ርትዓዊ ገምጋም ንምብጻሕ እምበኣር ገለ መሰረታውን ሕቶታት ምልዓል ኣድድላዪ ይኸውን።

1.     ስለምንታይ እዩ ወግሐ ጸብሐ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ምፍንጫላት ዝርኤ?

2.    ስለምንታይ እዮም ብዙሓት ኣብ ላዕለዋይ ጽፍሒ መሪሕነት ህግደፍ ዝነበሩ ንስርዓት ህግደፍ ምስ ገደፉ ኣብ ክንዲ መሪሕ ዝኾኑ ከም ሰገን ርእሶም ኣብ ሕጻ ዝደፍኑ?

ህግደፍ መን’ዩ ስንቂ ኣስኒቅዎ ብዘየገድሽ እግሪ ካብ ዝተክል ኣትሒዙ ብስለያ ዝዓኮኸ ፖለቲካዊ ውድብ እዩ። ናይ ስለያ መርበቡ ኣብ ውሽጢ ትካላቱ ጥራሕዘይኮነስ ኣብ ኤርትራዊ ዝርከበሎም ሃገራት ከይተረፈ ዘርኡ እናጸፈየ እዩ መጺኡ። እሞ ተቃውሞ ኤርትራ ደኣ ካብ ምንጽልላው ህግደፍ ብዩን ድዩ?

ምፍንጫላት ኣብ ቃልሲ ህዝቢ ኤርትራ ሓድሽ’ኳ እንተዘይኮነ፡ ድሕሪ 2000 ዓ.ም. ዝተራእየ ምፍንጫላት ግና ብዘይምግናን መዐቀኒ ዘይብሉ ፖለቲካዊ ትርጉሙ ዝስሓተ እዩ። ፖለቲካውያን ውድባት በሃልቲ ብዓቐን ካብ ሰላሳታት ዝበዝሓ ኮይነን ብዓይነት ግን ካብ አርባዕተ ኣይበዝሓን እየን። ፖለቲካዊ ኣምረን ኣብ ጕጅላዊ ጥቅሚ ተኸሊሉ፡ ምድሓን ህዝብን ሃገርን ብጭራሽ ተረሲዑ።

ሐቢርካ  ዘይምስራሕን ምፍንጫልን ኣብ ፖለቲካውያን ውድባት ጥራሕ ኣይተወሰነን። እቲ ወራስ ስልጣንን ወናኒ ሓድሽ ሓሳብን ኢልካ ተስፋ እተንብረሉ መንእሰይ ሎሚ ዝኸፍኤ ሰሊም ናይ ምፍንጫል ጥሒሉ ይርከብ። ብኻልእ ሽነኽ ከኣ ኣብ መንጎ ሚድያ ኢና በሃልቲ መዓት ምትፍናንን ናይ ብርዒ ኵናትን ይርኤ። እቲ ዘሕዝን ግና ኣብ መንጎ መስል ሰብ ተጣበቅቲ ኢና በሃልቲ ማሕበራት ኣብ ሕድሕድ ምክሳስን ምውንጃልን ክትርኢ እዩ። ምስ በዝሐን መትሓዚ ምስተሳእኖን ግና እዝስ መንቀሊኡ ካበ’ዩ ኢልካ ክትሓትት እዋናዊ እዩ።

ድሕሪ ናይ 2001 ተራእዮ፡ ምእሳር ላዕለዎት ሰበ-ስልጣንን ምዕጻው ነጻ ጋዜጣን፡ ብዙሓት ነባራት ተጋደልቲ ኣብ ላዕለዋይ ጽፍሒ ኮይኖም ከገልግሉ ዝጸንሑ ናብ ደንበ ተቃውሞ ምውሓዞም ዝዝከር እዩ። ደንበ ተቃውሞን ህዝቢ ኤርትራን ብሓፈሽኡ፡ ነዚ ተራእዮ’ዚ ምርኩስ ብምግባር ኣብ ላዕለዎት ሓለፍቲ ነበር ዓቢ ትጽቢት ኣሕደረ። እቲ ትጽቢት ከኣ “መንገዲ ምስ ወዲ ዓዲ ከምዝበሃል” ንህግደፍ ስለዝፈልጥዎ፡ ኣብ ምስዓሩ ዓቢ ተራ ክጻወቱ እዮም ዝብል ከቢድ እምንቶ እዩ። ዘይሻራዊ ገምጋም ምስእንገብር ግና፡ መብዛሕትኦም ነባራት ተጋደልትን ላዕለዎት ሰበ-ስልጣን ህግደፍን ብኣንጻሩ ካብ ሓላፍነት ክስሕቡን ተግባረ-ኣልቦን ኮይኖም ተሪፎም። እዝስ ናይ ኣጋጣሚ ድዩስ ወይሲ “እዛ ብርኩታ እምኒ ኣላታ” ከይከውን እቲ ነገሩ። ተዛማዲ ሕቶ ኣልዒልካ መልሲ ምንዳይ ባህሪያዊ እዩ።

ውድብ ህዝባዊ ግንባር (ህ.ግ) ሕጂ ከኣ ህግደፍ ብምልመላ ስለያ ስርሓቱ ዝምካሕ እዪ። ኢድ ህ.ግ/ህግደፍ ነዊሕ እዩ ዝብል ዑብታ ጦቋ ኣሎዎ ድዩ? ኣብ ዘለኹም ኣሊኹም ንጕዳይኩም ኢድና  ከነእትወሉ ኢናዶ የስምዕ። ምልመላ ስለያ ብብዙሕ መልክዕ እዩ ዝመጽእ። እቲ ዝዓብለለን ኣስዳዕን ግና ብመልክዕ ገንዘብ እዩ ዝመጽእ። ገንዘብ ከሎ መንገዲ ስማይ ኣሎ ከምዝበሃል፡ ናይ ብሓቂ ከኣ ገንዘብ ሓያል እዩ። ዑሱባት ንህዝብን ሃገርን ከዲዖም ንጥቅሞም ይእልሹ።  ኣብ መላእ ዓለም ገንዘብ ዘይተሓወሶ ስለያ ተዓዊቱ ኣይፈልጥን እዩ።

ወግሔ ጸብሔ እንድሕር ምብትታን ኣብ መንጎ ተቃወምቲ ውድባትን ኣካላትን (ደለይቲ ፍትሒ) ክርኤ ኮይኑ ኢድ ጸላኢ ጥራሕ እዩ ክሕመ ዝኽእል። ቆርበት በጊዕ ዝተኸድኑ ተዃሉ ምፍታሽ ኣድላዪ እዩ። ኣነ ደጋፊ ህግደፍ እየ ኢሉ ኣብ ደንበ ተቃውሞ ዝመጽእ ኣይክህሉን እዩ። ዑሱብ ፡ ካብ ጳጳስ ንላዕሊ ካቶሊክ ምዃን ከምዝበሃል፡ ዝልዓለ ተቋዋማይ ክኸውን እዩ ክፍትን።

 ኣብዚ ግዜ’ዚ ሃገር እናዓነወት እንከላ፡ ህዝቢ ኤርትራ ከኣ እናሃለቀ እንከሎ ወሰንካ ሒዝካ ኣዒንትኻ ዓሚትካ ከምዘይናትካ ኣእዳውካ ኣጣሚርካ ክትፍረጅ ምስእንታይ ይቍጸር። ወይ ምሳና ወይ ምስ ጸላኢና ከምዝበሃል፡ ንህዝቢ ኤርትራ ንምድሓን ኩሉ ደላይ ፍትሒ ጕልበቱ ከይሓብኤ ክውፈ ይግባእ። ካብዚ ዕድመ’ዚ እግሩ ክስሕብ ዝርኤ ግና ብመደብ ይኹን ብዘይ መደብ ንመስመር ጸላኢ ይድግፍ ምህላዉ ብሩህ እዩ።

ህዝቢ ኤርትራ ንመጀመሪያ ግዜ ኣብ ታሪኹ ንርብዒ ክፍለ ዘመን ዝኣክል ኣብ ባርነት ኣሕሊፍዎ። ብሓድነት እምቢ ንባርነት ኢሉ እንተዘይተንሲኡ፡ ገና ኣብ ባርነት ክነብር እዩ። ኩሉ ደላይ ፍትሒ ኤርትራዊ ንጽላሎት ህግደፍ ከለሊ ክበቅዕ ኣለዎ። ብሕልፊ ኣብ ተጀሚሩ ዘሎ ናይ ናይሮቢ ምግባእ ጽላሎት ህግደፍ ከይሰልኩ ናይ ኩሉ ደላይ ፍትሒ ምስትብሃል ከድሊ እዩ።

ዝኽሪ መበል 25 መዓልቲ ናጽነት ንጓይላን ዳንኬራን ዘይኮነስ ንድሌትን ሕልምን በጃ ዝሓለፉ ማሕላና እንሓድሰላ መዓልቲ ክትከውን ይግባእ። ጓይላን ዳንኬራን ንህግደፍ ገዲፎም ደለይቲ ፍትሒ ብሓድነት ንጽላሎቱ ኣምኪኖም ከመይ ካብ ስሩ ሞቅሚቍኳ ትቀብሮ ኣብ ዝብል ውጥን ክዛተዩ ኣለዎም።

ዮሃና ንህዝብኢ ኤርትራ 

ኣማን ተኽላይ